گفتار عمومى درباره ورزش‏

از آنجا که اساس تندرستى بترتیب اهمیت بر ورزش و غذا و خواب قرار دارد، بهتر است اهم را بر مهم ترجیح دهیم و موضوع ورزش را پیش کشیم. و مى‏ گوئیم:

ورزش حرکتى است تابع اراده. در ورزش، تنفس بلند و بزرگ و پى ‏درپى مى‏ آید.

هرکس بتواند با اسلوب صحیح و متناسب با اعتدال مزاجش و در وقت و هنگام مناسب ورزش کند از چاره‏ جوئى (پیش‏گیرى) و تداوى بیمارى‏ هاى مادى و بیمارى‏ هاى مزاجى که در دنباله آن مى‏ آید بى‏ نیاز مى‏ گردد. این بهره ‏بردارى از ورزش هنگامى میسر است که دستورات دیگر بهداشتى را بکلى مراعات کند. بگذار توضیح بیشترى دهم:

همچنان که خودت مى‏ دانى، ما مجبوریم غذا بخوریم. و مى‏ دانى که تندرستى ما با غذائى است که مناسب مزاج ماست یعنى غذائى که در کیفیت و کمیت معتدل است. تمام قسمت‏ هاى غذائى که ما مى‏ خوریم بدون استثناء کنش غذائى ندارد، بلکه در هر مرحله از مراحل هضم بخشى از آن بصورت ماده زائد درمى‏ آید و طبیعت مى‏ کوشد آن را از بدن دفع کند. لیکن باید دانست که طبیعت نمى ‏تواند مواد دفعى را بکلى از بدن براند و حتما بعد از هر هضمى مقدارى از این مواد زائد باقى مى ‏ماند. وقتى این مقادیر اندک زیاد شدند و جمع آمدند، مواد دفعى زیاد مى ‏شود و به تن زیان مى ‏رساند. مثلا اگر این مواد دفعى که باقى مانده است و جمع شده است متعفن شود، بیمارى‏ هاى عفونى ببار مى ‏آورد. اگر حالات و کیفیت آنها شدت یافت بدمزاجى روى مى‏ دهد. اگر این تجمع بیشتر شد، بیمارى ‏هاى امتلاء- که قبلا ذکر شد- بوجود مى‏ آید. و اگر این مواد زائد خود را به اندامى برسانند ورم حاصل مى ‏شود.

بخارهاى این مواد باقى ‏مانده مزاج گوهر روح را تباه مى ‏گردانند. باین جهت چاره‏ اى جز این نیست که آنها را از بدن بیرون برانیم. بیرون راندن این مواد به چند طریق صورت مى ‏گیرد:

اگر آنها را بوسیله داروهاى سمى از بدن دفع کنیم، خود داروى سمى نیروى غریزه را کاهش مى‏ دهد و غریزه را خستگى مى‏ بخشد. اگر دفع آنها با داروى غیر سمى ممکن باشد باز بار سنگینى بر طبیعت است، همچنان که بقراط فرموده است: «دارو صفا مى ‏دهد و جفا مى‏ بخشد». گذشته از آن، دارو در عین حال که مواد زائد را مى‏ راند، خلط پسندیده و رطوبت‏ هاى غریزى و روانى را که گوهر زندگى است از آسیب خود مصون نمى ‏دارد و مقدارى از آنها را نیز بیرون مى‏ راند و بر اثر آن نیروى اندام ‏هاى اصلى و اندام ‏هاى خدمتگزار کاهش مى‏ یابد. پس این بلیات و سایر بلاها از امتلاء روى مى ‏آورند، زیرا مواد بندآورنده چه در جاى بمانند و چه تخلیه گردند آفت دارند.

لیکن ورزش چیزى است که ما را از استعمال دارو بى‏ نیاز مى‏ سازد و بهترین بازدارنده حالت امتلاء است. اگر ورزش بصورت صحیح و چنانکه باید و شاید انجام پذیرد، عوامل بیمارى‏ هاى امتلاء از بین مى ‏رود. ورزش علاوه بر آن فوائد دیگرى دارد بشرح زیر:

1- ورزش حرارت ملایم پدید مى ‏آورد و مواد دفعى را روز به روز مى‏ گدازد و بطور منظم و مرتب آنها را از جاى مى ‏لغزاند و راه بیرون آمدن را به آنها مى ‏نماید و نمى‏ گذارد هر روز قسمتى باقى بماند، جمع شود و تاثیرى بگذارد.

2- چنانکه گفتیم ورزش تولید حرارت مى‏ کند و حرارت غریزى را فزونى مى‏ دهد.

بر اثر ورزش مفاصل سخت و نیرومند مى‏ شوند، پى‏ ها نیرو مى‏ گیرند، در کنش‏هاى‏ شان قوى مى‏ گردند و از تاثیرپذیرى در امان مى‏ مانند.

3- اندام‏ها بر اثر ورزش براى پذیرش غذا آمادگى بیشترى مى‏ یابند زیرا مواد دفعى از آنها دست برداشته است و جاى غذا خالى مانده است.

4- نیروى جذب‏ کننده بر اثر ورزش به حرکت درمى ‏آید و گره از اندام ‏ها مى ‏گشاید. اندام ‏ها به نرمش درمى‏ آیند، رطوبت‏ هاى بدن رقیق مى‏ گردند و مسامات (منافذ ریز بدن) فراخ‏تر مى شوند.

5- بسیار اتفاق افتاده است، کسى که ترک ورزش کرده است به بیمارى دق مبتلا شده است. چرا؟- زیرا هرگاه جنبشى که روح غریزى را به سوى اندام‏ها راهنمائى مى‏ کندمتروک گردد، چون روح غریزى ابزار زندگى همه اندام‏ هاست حتما نیروى اندام‏ ها رو به ناتوانى و نابودى مى ‏رود.