مزاج اندام های بدن

اندام ‏هاى داراى مزاج گرم به ترتیب اولویت‏

1- گرم ‏ترین اندام ‏هاى تن، روان است و دل که خاستگاه آن است.

2- خون که با وجود منشاش از جگر به مناسبت اصطکاک دائم با قلب، از جگر گرم‏ تر است.

3- جگر که شبیه خون لخته شده است.

4- گوشت که از لحاظ گرمى پس از جگر قرار مى‏ گیرد و علتش این است که گوشت با رشته ‏هاى سردپى (عصب بارد) درهم آمیخته است (رشته ‏هاى سردپى در گوشت وارد شده‏ اند).

5- ماهیچه ‏ها که گرماى آن‏ها بسبب آمیزش با عصب و زردپى (رباط) از گوشت ساده کمتر است.

6- طحال که خون در آن به رنگ تیره است.

7- کلیه که خون در آن زیاد نیست.

8- دسته رگ ‏هاى ضربان ‏دار که گرمى آن‏ها نه از آن است که ذاتا رگ هستند بلکه از این لحاظ که گرمى خون و روان را که در آنها جریان دارد، مى‏ گیرند.

9- دسته رگ‏ هاى بدون ضربان که گرمى آن‏ها از وجود خون است.

10- پوست معتدل کف دست.

اندام ‏هاى داراى مزاج سرد- بترتیب اولویت‏

1- بلغم‏

2- پیه‏

3- چربى‏

4- مو

5- استخوان‏

6- غضروف‏

7- زردپى (رباط)

8- وتر

9- غشاء (شامه)

10- عصب‏

11- نخاع‏

12- مغز

13- پوست‏

اندام‏ هاى داراى مزاج مرطوب، بترتیب اولویت‏

1- بلغم‏

2- خون‏

3- چربى‏

4- پیه‏

5- مغز

6- نخاع‏

7- گوشت پستان و بیضه ‏ها

8- شش‏

9- جگر

10- طحال‏

11- کلیه‏

12- ماهیچه‏ ها

13- پوست‏

این رده ‏بندى از جالینوس است، ولى باید بدانى که شش‏ ها بطور غریزى و سرشتى بسیار مرطوب نیستند، زیرا هر اندامى در مزاج غریزى همانند اندام غذا دهنده خویش گردد و شبیه آن نوع مزاج عارضى است که سهمش در آن بیشتر است، و شش از گرم ‏ترین خونى که با صفراى بیشتر آمیخته است تغذیه مى‏ کند. این نکته را نیز جالینوس بما آموخته است.

در این اعضاء رطوبت زیادى مجتمع مى ‏شود که ناشى از بالا رفتن بخارات بدن است و همچنین از سرازیر شدن رطوبت بوسیله نزله ‏ها (سرماخوردگى که تب و سرفه مى‏ آورد) به سوى آن اعضاست. پس باید چنین نتیجه گرفت که رطوبت غریزى جگر از رطوبت غریزى شش بیشتر و در نم‏ پذیرى (تر شدن) به آن نزدیک تر است، هرچند پایدارى در تر بودن شاید او را در گوهرش نیز مرطوب ‏تر کند. و همچنین باید به نحوى به کیفیت بلغم و خون پى ببرى، چندانکه رطوبت بلغم از نم ‏پذیرى آن است و رطوبت خون از نفوذ رطوبت در گوهر آن مى ‏باشد.

نم ناکى بلغم آبکى خودبخود بیشتر از رطوبت خون است، خون نیز در مسیر نضج خود بخش اعظم رطوبت را از دست مى ‏دهد و آن به بلغم مى ‏رسد که آبکى است و آن رطوبت خونى است که تغییر شکل داده است. از آنجا پى مى‏ برى که بلغم طبیعى در واقع خون است که تا اندازه ‏اى تغییر یافته است.

اندام ‏هاى داراى مزاج خشک‏

1- مو که از بخار دخانى (دودى) است که در آن بخش بخار از بین رفته است و تنها دود آن به سفتى گرائیده است.

2- استخوان که سخت ‏ترین اندام بدن و مرطوب‏ تر از موى است. از آنجا که استخوان زاده ‏ى خون است و براى رطوبت غریزى بسان خشک ‏کن عمل مى‏ کند و آن را جذب مى ‏نماید ازاین‏ روست که بسیارى از جانوران از استخوان تغذیه مى‏ کنند و موى چنین خاصیتى ندارد و یا شاید به ندرت چنین اتفاق افتد، همچنان که پنداشته‏ اند موى براى شب‏ پره غذائى گوارا و هضم شدنى است. لیکن اگر دو مقدار برابر از استخوان و موى را در قرع و انبیق تقطیر کنیم آب و چربى که از استخوان مى ‏تراود بیشتر و دُردى(ته نشین) که باقى مى ‏ماند کمتر از درد موى است.

پس استخوان مرطوب‏ تر از مو است.

3- غضروف‏

4- زردپى‏

5- وتر

6- غشاء (شامه)

7- شریان ‏ها (رگ‏ هاى ضربان‏ دار)

8- وریدها

9- عصب حرکتى: این عصب سردتر و خشک ‏تر از حد اعتدال است‏

10- قلب‏

11- عصب حسى: این عصب سردتر از حد اعتدال است، لیکن خشک ‏تر از این حد نیست و شاید هم به اعتدال نزدیک باشد

12- پوست.