گیاه شناسی(7)

مطالب زیر از کتاب قانون بوعلی سینا جلد2 گرفته شده است. 

 

بارهنگ ( لسان الحمل ) :

 دو نوع از این گیاه موجود است : یکی بزرگ و دیگری کوچک . دیسقوریدوس گوید : بارهنگ را بسیاردنده و هفت دنده هم می نامند . برگ نوع بزرگش بزرگتر از برگ نوع کوچک است . از گوهر آبی و خاکی ترکیب یافته و بوسیلۀ آبی سردی و بوسیلۀ خاکی گیرندگی دارد.

گزینش : بارهنگ بزرگ سودمند است . مزاج ثمر

 بخش و بیخ بارهنگ به مزاج برگش نزدیک است و از برگ خشک تر و کم سردی تر است .

مزاج : خشک و تر است و بیخش خشک تر و کم رطوبت تر و سردی اش پایینتر از حد تخدیر است و خشکی اش سوزناک نیست و از اینرو بهترین علاج قرحه هاست و هنگامی که آنرا می خشکانند لطافت هم دارد . جالینوس فرماید :بارهنگ در دوم سرد و خشک است .

خاصیت : برگ بعلت داشتن مادۀ آبی سرد گیرنده است و نزیف خون را بند آرد . خشک آن گزنده نیست بلکه برای دملهای کهنه و نو بهترین علاج است .نوعی زدایندگی هم دارد که بدینوسیله باز کننده هم هست . در علاج دملهای گردن ( خنازیر ) بیخ بارهنگ را به گردن بیمار می بندند .

ورم و جوش : در مداوای ورم گرم ، سوختگی ، مورچگی ، شری ، بادسرخ ، ورمهای بیخ گوش ، خنازیر بسیار خوب است .

زخم و قرحه : برای معالجه از قرحۀ پلید ، آتشی فارسی که ساری باشد ، قرحه های همیشگی ، زخم های گود، از هر دارویی پیشی گرفته است .  بارهنگ مخلوط با گل اندلسی ( قیمولیا ) و اسفیداب رابر باد سرخ گذارند شفا دهد .

مفاصل : ضماد بارهنگ را بر پاغر ( داءالفیل ) گذارند بازدارندۀ سردی است و آماس را فرونشاند .

سر : درد گرم گوش را تسکین دهد ، آب پز بیخش را در دهان گردانند دندان درد را آرام کند . بارهنگ به جای سلق ( نوعی چغندر ) در شوربای عدس کنند و بخورند از صرع مفید است .افشرۀ برگ  بارهنگ را در گوش چکانند درد گوش تسکین یابد . بیخ بارهنگ را بخایند و آبش را دهان گردانند علاج دندان درد است و زخم جوش درون دهان را شفا دهد .

چشم : سرمه کش را به افشرۀ بارهنگ بیندایند و در چشم کشند رمد را برطرف می نماید .

نفس کش : بارهنگ را به جای سلق در آش عدس کنند از برونشیت مفید است . تخم بارهنگ علاج خون برآوردن است .

اندامان غذا : به جای سلق بارهنگ را با عدس بپزند در باز کردن راه بندان کبد ، درد گرده ، بیماری استسقاء مفید است .

اندامان دفعی : تخم بارهنگ را بخورند یا آبش را در حقنه بکار برند . از قرحۀ روده ف اسهال مراره ای مفید است و خونریزی بواسیر بند آید.  برگ بارهنگ را با شراب پرمایه و سیاه بخورند درد آبدان و گرده ازمیان برود.

تبها :گویند علاج تب سه گوش – یعنی تب  نوبه است . و همچنین گفته اند سه دانه از بیخ بارهنگ  را در چهار اوقیه و نیم شراب مخلوط با آب ریزند و بخورند تب نوبه قطع شود . و اگر بیخها چهار عدد در این اندازه شراب مخلوط باشد تب سه اندر میان از میان برود .

زهرها : بارهنگ و نمک را برگزیدۀ سگ هار نهند سودمند است .