گیاه شناسی (12)

دارچین (دارصین) :

چندین نوع دارچین است . و نام های متعدد دارد : دارچین خوب که به سیاهی زند وکوهی و ستبر است ( غلیظ ) .  دارچین سفید و سست که ریشه اش از هم پاشیده و سیاهرنگ است و صاف است و کمتر گره دارد . دارچینی که به سبزرنگی مایل و مزه اش همان مزۀ ( سلیخه ، دارچین ختایی ) استو پوستش به پوست آن شبیه و برنگ سرخ است که این نوع تا مدتها قوتش می ماند و بویژه اگر کوبیده شود و به وسیلۀ محلولی قرص گردد. دیسقوریدوس گوید : نوعی از دارچین بوی خوش دارد که تقریباً به بوی فیجن یا بوی زیرۀ سیاه شباهتی دارد . گرم است و زبان گز و کمی شوری و گرمی در آن موجود است . اگر با ناخن حک کنی زود خرد نمی شود. و هرگاه شکست آنچه در میان شاخه هاست . ریز است و به خاک نرم می ماند . و اگر خواهی بیازمایی یک حبه – قطعۀ کوچک – از ساقه ای جدا کن و بیازمای که آسان تر است . زیرا خرده های با هم شاید با مواد دیگری مخلوط باشند و آمیزۀ بیگانه در آن موجود باشد . همو گوید : نوعی دارچین هست که آنرا دراچین دروغین گویند .تا اندازه ای بویی هم دارد . زبر است و کم تاثیر . دارچینی هست که آنرا داچین زنگی نامند . سیمای دارچین می دهد ولی فرق در میان آنها تندبویی است . دارچینی که به ( قرفه ) مشهور است در اصل و فراوانی گره همان دارچین است .

ولی دارچینی است چوبی که چوبهای دراز و محکم دارد و بوی خوش آن از بوی دارچین کمتر است . برخی عقیده دارند که قرفه از تیرۀ دارچینی ها نیست و مزاجش نیز با دارچین تفاوت دارد . گاهی از داچین دروغین روغن گیرند و نگاه دارند .

گزینش : بهترش آن است که بوی خوش دارد و تند مزه است و زبان را نیازارد ، رنگش صاوف و بدون آمیزه است . دیسقوریدوس گوید : در میان این قسمت از دارچینها بهترش آن نوع است که تازه باشد و رنگش میانه ای از خاکستری و سیاه و سرخ باشد ف صاف و دور از زبری است . شاخه ها باریک و به هم نزدیک ، در مزه اش شیرینی وشوری و کمی سوزش حس شود.چندان کم مایه نباشد . و یکی از علامت خوبی آن است که بویش بر سایر دارچین چیره باشد و با وجود او بوی دیگر حس نشود . نوع بد دارچین  ، دارچین ( اسنی ) یا کندری یا ( دارچین ختایی ) یا داری بوی بسیار تند است . همچنین سفید و زود شکن ، سنگینی که در آب ته نیشین می شود . صافی که تنه زبر دارد .خوب نیستند . دارچین را باید کوبید و از آن قرصها ساخت و گرنه بعد از مدت پانزده سال و بیشتر قوت خود را از دست می دهد . بهتر آن است که ریشۀ صحیح را بکار برند و قرص سازند . و به خرده ها اهمیت ندهند . بهترین دارچین آن است که در ابتدای آزمایش بینی را از بوی خود چنان پر کند که نگذارد نوع بدتر از آن را حس کنیم .

مزاج : در سوم گرم و خشک است .

خاصیت : دیسقوریدوس گوید : همۀ دارچین ها گرمی بخش ، باز کن  و زدایندۀ عفونت و بسیار لطیف و جذب کننده هستند .و علاج همه نیروهای تباه ، خطهای زنگاری و فاسد می باشند . روغن دارچین گدازنده ، بسیار گرم و تحلیل برنده است .

آرایش : محلول آنرا بر لکه ها و نقطه های عدسی مالند و با سرکه علاج  جوشهای شیری است .

زخم و قرحه : در مداوای اکزما و قروح مفید است .

مفاصل : در علاج لرزه روغن دارچین تاثیری عجیب دارد .

سر : برای زکام خوب است . روغنش سرگرانی آورد .دماغ را می پالاید و رطوبات دماغ را برچیند . مسکّن درد گوش است وضمن داروهای آن است .

چشم : خوردن و به چشم کشیدنش تم و تیرگی چشم را می برد . و رطوبت غلیظ چشم را می زداید .

سینه : داروی سرفه است . سینه را می پالاید . ورمها  را می رساند

کبد : بند آمدنیهای کبد را باز کند و کبد را توان بخشد .

اندامان غذا : رطوبت معده را برچیند و معده را قوی کند و داروی استسقا است .

اندامان دفعی : دارچین را با کمی روغن زیتون و موم و زردۀ تخم مرغ مخلوط کنند درد و ورم زهدان و کلیه را دوا کند .و اگر تنها باشد قوتی بیش از لازم دارد و سفتی به بار آورد . دارچین بول وحیض را براه اندازد . بچه را می اندازد . اگر با زیرۀ سیاه باشد علاج بواسیر است .

تبها : برای تب و لرز مفید و بویژه اگر با روغن تن را آلایند بهتر است .

زهرها : ضد حشرات موذی است . اگر با مرّ باشد پادزهر کژدم است . جانشین پوست دارچین ختایی یا دوچندان آن کبابه یا دو وزن آن ابهل به جای آن بکار برند .