وضعیت طب در تمدن‏هاى بزرگ‏

 

پایان عصر یخبندان- که بشر را مجبور به زندگى غارنشینى کرده بود و آغاز زندگى یکجانشینى و کشاورزى موجب تحولى عظیم در جامعه بشرى شد و آن تبدیل زندگى غارنشینى و چادرنشینى به زندگى شهرى بود. مسئله حیاتى آب براى کشاورزى، توجه این قبایل را به دره‏هاى اطراف رودهاى پرآبى مثل‏

دجله، فرات، نیل، گنگ، سند و ... جلب کرد و زمینه ‏ساز ایجاد دو تمدن بزرگ در کنار رودخانه‏ هاى نیل و بین النهرین شد.

طب در مصر باستان‏

اطلاعات ما درباره مصرى ‏ها در مقایسه با سایر اقوام کهن بیشتر است و دلیل آن هم وجود کتیبه‏ ها، بناها و به ‏خصوص الواح و اوراق پاپیروس است.

در پاپیروس‏هاى کشف‏ شده درباره بیمارى‏هاى روحى، چشمى، داخلى، پوستى، امراض زنان، بیمارى‏هاى مربوط به اندام‏ها، جراحى ‏ها و نیز امور آرایشى بحث شده است. در ضمن در این پاپیروس‏ها از حدود 700 داروى مفرد که منشأ آلى و کانى دارند، نام برده شده است. این داروها شامل قرقره‏ها، انفیه ‏ها، داروهاى استنشاقى، شیاف‏ها، بخورها، اماله ‏ها، ضمادها، جوشانده ‏ها، حب‏ ها، قرص‏ ها، داروهاى شستشو و مرهم ‏هاى روغنى هستند که نشان مى‏ دهد مصرى ‏ها امر داروسازى را با مهارت انجام مى‏ دادند.

مصرى‏ ها تجربه‏ هاى خود را در زمینه ‏ى طب و داروسازى براى اطلاع نسل‏ هاى بعدى مکتوب مى ‏کردند. مصرى ‏ها به عناصر اربعه (خاک، آب، باد، آتش) اعتقاد داشتند و تنفس را مهم‏ترین عمل بدن مى ‏دانستند و باور آنها بر این بود که علت بیمارى، جذب مواد خطرناک از راه روده است که سبب گندیدگى خون و تشکیل چرک مى ‏شود. آنها تومورها و پولیپ ‏ها را جراحى مى‏ کردند؛ همچنین، دندانپزشکانى بودند که آبسه‏ هاى دندانى را خارج یا دندان‏ها را با طلا پر مى ‏کردند و روکش طلا مى‏ گذاشتند. ختنه کردن در 4000 سال قبل از میلاد مسیح در مصر رواج داشته است.

 

درمان زخم‏ها، بخیه زدن، گچ گرفتن، آتل ‏بندى با استخوان گاو، تشخیص باردارى و جنس جنین از دیگر کارهایى است که مصرى ‏ها انجام مى‏دادند.

آنها حمام‏ هاى عمومى و مجارى فاضلاب زیرزمینى داشته ‏اند که به حق در دوران کنونى هم مى ‏تواند موجب رشک باشد.

چنین به نظر مى‏ رسد که حرفه پزشکى در مصر قدیم از اعتبار زیادى برخوردار بوده و تا حدود 1600 سال قبل از میلاد به کمال عظمت خود رسیده است، امّا در زمان ‏هاى بعدى تا حد زیادى افول نموده و با عقاید خرافى نظیر سحر و جادو درهم آمیخته است.