تاریخ پزشکی

 

طب در دوره‏ ى هخامنشیان‏

در این دوره تربیت پزشکان در سه مرکز بزرگ ایران یعنى همدان، پرسپولیس و رى انجام مى‏ گرفته و دروس پزشکى شامل علوم تجربى و نظرى بوده است. در این مراکز دانشجویان در سه رشته فارغ التحصیل مى ‏شدند[1]:

- شفادهندگان روحانى: اساس کار درمانى آنها بر پایه روان‏ درمانى بوده و عموما بیماران را با خواندن دعا و قطعات اوستا درمان مى‏ کردند. این افراد را"منتر پزشک" مى‏ نامیدند. فقط پیشوایان روحانى مى ‏توانستند منتر پزشک باشند.

- ارور پزشک: پزشکانى بودند که به وسیله عصاره ‏ى گیاهان و داروهاى گیاهى بیماران خویش را درمان مى‏ کردند. پزشکان دیگر رشته ‏ها نیز هنگام مداواى بیماران خود، با آنها مشورت مى‏ کردند و این همکارى جزء لاینفک نظام پزشکى در ایران باستان و در میان پزشکان گروه‏هاى مختلف بوده است.

- جراحان: آنها باید امتحانات سخت زیادى را پشت سر مى‏ گذاشتند.

تاریخ طب ایران‏

 

اگر چه طب را باید از جمله کهن‏ ترین و ریشه ‏دارترین علوم و فنون در مجموعه ‏ى تمدن بزرگ ایران به ‏شمار آورد، اما گسترش دین مبین اسلام در ایران و تحوّلات عظیم ناشى از آن چنین ایجاب مى‏ کند که تاریخ طب ایران طى دو مقطع جداگانه امّا پیوسته‏ ى پیش از اسلام و پس از اسلام مورد بحث و بررسى قرار گیرد:

دوره قبل از اسلام‏

 طب آریایى‏ ها

مهم‏ترین اطلاعات از طب این دوران را مى‏ توان از کتاب اوستا استخراج کرد. آریایى‏ها در ابتدا بیمارى را به قواى ما فوق طبیعه منسوب مى‏ دانستند، اما بعدها عفونت، گرما، سرما، گرسنگى، تشنگى، اضطراب، خون و ... را علت پیدایش و انتشار بیمارى‏ ها دانستند. در ایران قبل از دوران هخامنشیان دو مکتب عمده‏ ى پزشکى وجود داشته است:

مکتب مزدیسنا: این مکتب در آذربایجان پا به عرصه وجود گذاشته و در حقیقت با مکتب زرتشت یکسان است. بر مبناى تعالیم این مکتب که بانى آن زرتشت پیامبر ایران باستان است، درمان به عهده طبیب واگذار شده است.

" مهر" یا" میتره" رب النوع پزشکى در این مکتب است و به گفته زرتشت براى درمان بیماران، باید از گیاه ‏درمانى استفاده کرد. این مکتب خیلى پیش از مکاتب طب یونانى به وجود آمده است.

مکتب اکباتان: این مکتب در حدود یک قرن پس از زرتشت توسط

" سئناپوراهوم ستوت"[1] تأسیس گردیده است و در حدود 100 شاگرد در آن به تحصیل علوم حکمت، طب و نجوم مشغول بوده‏ اند.