تدبیر زنان (30)

بیماری‎های اطفال

در بیماری‎های کودک ابتدا باید به حال شیر و دایه نگریست تا اگر اشکال در آن است ابتدا دایه و شیر وی را اصلاح کرد و در درجۀ بعد به بچه توجه کرد.

1-   صرع اطفال

اگر متواتر و پی‎درپی واقع شود ام‎الصبیان والاّ ریح‎الصبیان گویند.

علائم: بصورت ناگهانی بروز می‎کند، طفل بیهوش می‎شود و دست‎ها و پاها منقبض می‎شود، چشم‎ها از حالت طبیعی خارج شده، از دهان کف می‎آید. اگر حمله شدید باشد پس از به هوش آمدن، ناآرام است، گریه می‎کند و شیر نمی‎خورد. اما اگر حمله خفیف باشد، سریعاً به حالت اولیه باز می‎گردد.

علت آن: این بیماری در بچه‎ها از بدو تولد تا سه سالگی و نهایتاً تا 5 سالگی بیشتر عارض می‎شود و اکثراً با رسیدن به سن بلوغ بهبود می‎یابد.

اکثر موارد علت آن رطوبت زیاد مغز و یا اختلال هضم در دایه به علت خوردن غذاهای غلیظ مثل گوشت گاو و... است. رطوبت زیاد بدن و مغز طفل در اکثر موارد هنگامی که جنین در رحم مادر است و یا بعد از تولد کم‎کم کاهش می‎یابد. اما گاه به علل مختلف مثل هیجان، نوع تغذیه و یا هر علت دیگر این رطوبت کم نمی‎شود و حتی گاه بیشتر هم می‎شود که می‎تواند باعث بروز صرع در طفل شود.

اگر رطوبت به همراه حرارت باشد، حرارت باعث تولید باد از رطوبت است و چون اعصاب کودکان نسبت به باد نفوذپذیر است با نفوذ باد در آنها منجر به ایجاد بیماری در طفل می‎شود.

اگر علت سوء مزاج طبیعی (افزایش رطوبت مغز) باشد با فاصلۀ کمی از تولد خود را نشان می‎دهد. اما اگر علت مصرف غذاهای نامناسب به وسیلۀ دایه باشد، دیرتر بروز می‎کند.

بسته به اینکه رطوبت مغز چقدر است می‎تواند صرع شدید (ام‎الصبیان) و یا خفیف (ریح‎الصبیان) اتفاق افتد.

علامت نوع کشنده: زودبه‎زود و پی‎درپی اتفاق می‎افتد و هر دفعه نسبت به دفعۀ قبل به علت کثرت و غلبۀ مادۀ آن و پرشدگی همۀ بطون مغزی شدیدتر اتفاق می‎افتد که در این نوع بیم هلاک طفل هست.

اما در نوع خفیف به علت کمی ماده دیربه‎دیر اتفاق افتاده و هر دفعه خفیف‎تر از دفعۀ قبل است.

درمان:

در صرع طفل شیرخوار اگر حمله کوتاه مدت باشد و احتمال تکرار حمله کم باشد، به عبارتی مادۀ ایجادکنندۀ آن کم و رقیق باشد، می‎توان هیچ اقدام درمانی انجام نداد چون در بسیاری از موارد روش‎های درمانی نامناسب می‎تواند مادۀ کم و رقیق را به مادۀ غلیظ و زیاد تبدیل کند. اما بطور کلی در درمان هر بیماری و از جمله صرع ابتدا باید خلط و مزاج غالب را تشخیص داد، سپس سعی در تعدیل آن کنیم و در کنار آن اقدام به درمان بیماری نمائیم.

در درمان کودکی که دچار حمله صرع است، علاوه بر کودک باید دایه را مورد توجه قرار داد تا اگر علت حمله نوع شیر دایه باشد، با تغییر تغذیه دایه شیر اصلاح شود. مثلاً استفادۀ دایه از شیر بز، گاو و... می‎تواند احتمال صرع را در طفل بیشتر کند. از طرفی در ابتدای هر ماه قمری رطوبات بدن بیشتر می‎شود. پس در طفلی که سابقۀ صرع دارد در این زمان طفل و دایه را باید مورد توجه بیشتر قرار داد و داروهایی که خشک‎کننده و کم‎کنندۀ رطوبت هستند مثل زنجبیل، مُشک، اسفند و... مورد استفاده قرار گیرند.

از طرفی زمانی که طفل گریۀ بی‎علت می‎کند و یا دچار بی‎خوابی می‎شود و یا تنفس نامنظم دارد و یا دچار یبوست می‎شود، می‎تواند علامت شروع صرع باشد. پس در این زمان‎ها با استفاده از داروهای گرم خوراکی و موضعی از بروز صرع می‎توان پیشگیری کرد.

-        مثلاً کف دست و پای را ماساژ داده و اگرکف دست و پای را با جسمی خشن بمالید بهتر است.

-        بوئیدن شوید، مرزنجوش و سداب مفید است.

-        مالیدن روغن گل با آب نیمگرم بر بدن مفید است

-        اگر قطعه‎ای مرجان را گرم کرده و رگی را که بین دو ابرو است در موقع حمله با آن داغ کنند خیلی مفید است.

بطور کلی هر اقدامی که می‎توانند انجام دهند تا هر چه زودتر حمله تمام شود چون هر چه حمله طولانی‎تر شود، مضرتر است.

در غلبۀ صفرا:

بدن گرم است، لب‎ها خشک شده و علائم شدت گرمی بارز است. در این افراد در جهت سرد و لطیف کردن صفرا اقدام می‎کنیم. از داروها، نوشیدنی‎ها، ضمادها، طلی‎کننده‎ها و قطره‎ها و... سردکننده استفاده می‎کنیم.

-        مغز فلوس، ترنجبین و شیرخشت، گل بنفشه و شاهتره مفید هستند.

-        ضمناً از یک ملین مسهل لطیف مثل گل ختمی استفاده می‎کنیم.

-        از داروهای خنک می‎توان تخم و عرق کاسنی، عناب و سپستان را نمونه آورد.

-        حجامت هم مفید است.

از مرطوب‎کننده‎های مغز، شیر دایه‎ای که طفل وی دختر است می‎باشد. این شیر را بر ملاج طفل می‎ریزیم. گذاشتن کدوی رنده شده بر روی ملاج، مالیدن روغن گل سرخ بر بدن نیز مفید است. موارد گفته شده در حین حمله جهت از بین رفتن حمله کاربرد دارد.

اگر علت بلغم است:

بیشتر موارد صرع به علت افزایش بلغم و غلبۀ آن بر مزاج فرد است.

-        خردل را سائیده در سرکه ریخته و سپس بر آهن گداخته می‎ریزیم و بخار آن را به بینی می‎رسانیم.

-        مرزنجوش و زیرۀ کرمانی را نرم سائیده در شیر دایه حل کرده و به طفل بخورانید

-        استفاده از مواد مسهل و ملین که دفع بلغم کند، مثل رازیانه، اسطوخودوس و مرزنجوش مفید است

خوردن روغن بادام نیمگرم مفید است.