ویژگىهاى فصول سال
1- بهار:
در اوایل فصل بهار، آدمى به مقتضاى عوامل و ویژگى هاى این فصل به رگ زدن و تصفیه مزاج و بویژه قى کردن نیازمند است. در این فصل باید از انواع گوشت و نوشیدنى هائى که گرمى بخش و بسیار رطوبت آور هستند دورى جست. در این فصل غذا باید لطیف باشد، ورزش باید بطور معتدل و بیشتر از ورزش در ایام تابستان انجام گیرد، بدن را نباید با طعام انباشت بلکه غذا را باید به تفرقه تناول کرد، نوشیدنى و رب هاى فرونشاننده گرما بایسته است و باید از گرم و تلخ و تند و شور پرهیز بعمل آید.
2- تابستان:
بهتر است که در فصل تابستان خوراک و نوشیدنى کمتر باشد و ورزش نیز کاهش یابد.
آرامش و استراحت و فرونشاننده گرما لازم است و اگر میسر بود قى کردن نیز مناسب مى باشد.
قرار گرفتن در خانه و در سایه بسیار بجاست.
3- پائیز:
در موسم پائیز، بویژه در پائیزى که هوا متغیر است، باید بهداشت را بسیار مراعات کرد، خشک کننده ها را بکلى کنار گذاشت، از جماع کردن پرهیز کرد، آب سرد زیاد نخورد و بر سر نریخت. در این فصل نباید در جائى خوابید که بدن بر اثر سرما به لرزش فراشا (لرز کردن) درآید، با شکم سیر و مالامال نیز نباید خوابید، از گرماى نیمروز و سرماى بامدادان باید پرهیز کرد و شبها و بامدادان سر را از سرما پوشاند. در فصل پائیز باید از میوههاى موسمى تا حد امکان دورى جست و زیاد نخورد و با آب ولرم آبتنى کرد. وقتى شب و روز برابر مى شوند باید به بیرون راندن مواد زائد تن پرداخت تا در زمستان گرد هم نیایند. براى برخى اشخاص مناسب است که در پائیز به فکر چاره خلط ها نباشند و آنها را برنیانگیزند. اگرخلط ها در آرامش باشند براى حال آنها مناسب تر است. قى کردن در پائیز را مطلوب ندانسته اند زیرا این عمل، تب بدنبال دارد.بدان که باران پائیزى آدمى را در برابر زیان هاى این فصل بیمه مى کند.
4- زمستان:
در زمستان بدن باید فعالیت زیاد داشته باشد و غذاى زیاد به آن برسد. اگر زمستان جنوبى باشد باید ورزش زیاد و غذا کمتر باشد، گندمى که خوراک زمستان است نسبت به گندم غذاى تابستان پرمغزتر و داراى مواد چسبنده بیشتر باشد. همچنین گوشت ها و برشتنىها و امثال آنها باید پرمغز و واجد مواد چسبنده باشند. سبزی هائى مانند سلمه و خرفه و بقله یمانى و کاسنى براى زمستان لازم نیست. سبزی هائى مانند کلم و گل کلم و سلق و کرفس لازم است.
در زمستان بیمارى ها کمتر به سراغ تندرستان مى روند و اگر چنین حالتى روى آورد بهتر است در صورت لزوم به چاره جوئى و تخلیه پرداخت، زیرا تا انگیزه قوى در کار نباشد، در زمستان عارضه بیمارى بر تندرستان رو نمى آورد، بویژه اگر عامل بیمارى با گرمى مزاج ارتباط داشته باشد، زیرا گرماى غریزى که کار بدن با آن است در زمستان ها بسیار نیرومند است و تحلیل و گرد آمدن مواد را مانع مى شود. در زمستان سایر نیروهاى طبیعى کارهاى خود را درست انجام مى دهند.
به عقیده بقراط اسهال در زمستان خوبست و رگ زدن بد. وى با قى کردن در این فصل موافق نیست و مى پندارد که قى در تابستان سودمند است زیرا خلط ها در آن فصل بالا مى آیند و در زمستان به سوى پائین مى گرایند. بهتر است که به بقراط گوش فراداریم.
اگر هوا تباه و آلوده به بیمارى باشد باید به خشکاندن تن بکوشیم و مسکن و منزل را با سردىبخش و ترکننده باعتدال درآوریم که این بهترین چاره بیمارىهاى منتشر شده است.
یا اینکه نشیمن خود را گرم سازیم و مواد ضد تباهى هوا را بکار اندازیم. مواد معطر، بویژه اگر در آنها ضد سوء مزاج رعایت شود بهترین مانع زیان هواى تباه شده است.
در مواقعى که بیماریهاى واگیر شیوع مىیابد نباید هوا را زیاد استنشاق کنیم، مى توانیم بوسیله توزیع و استراحت، استنشاق زیاد را جبران کنیم.
ممکن است تباهى هوا از زمین سر برزده باشد، در چنین حالتى باید بر روى نیمکت نشست و به خانه هاى بسیار بلند و بادگیر پناه برد.
گاهى هوا بر اثر برخورد با هواى تباه محل هاى نزدیک و یا بر اثر آسیبهاى آسمانى که بر مردم مکشوف نیست رو به تباهى مى آورد. در چنین حالتى باید به دخمه ها و خانه هاى کاملا پوشیده و خوابگاه ها پناه برد.
بخورهائى که تعفن هوا را برطرف مى سازند عبارتند از: سُعد، کُندر، آس، گل رز و صَندل. استعمال سرکه در مواقع بیمارى هاى واگیر بدن را از آسیب حفظ مى کند. در کتابهاى جزئى بقیه این موضوع را دنبال خواهیم کرد.[1]
[1] نسخه انگلیسى:« هنگامى که بیماریهاى واگیر شیوع مى یابند، از فعالیت هاى زیاد باید خوددارى کرد تا بدین ترتیب هوا کمتر استنشاق شود و براى اینکه کمترین مقدار هوا استنشاق شود استراحت توصیه مى گردد».
