انواع آب ها (2)

یکى از انواع آب هاى مطلوب آب باران است، بویژه بارانى که در تابستان مى ‏آید و از ابرهاى همراه غرش رعد ناشى مى ‏شود. بارانى که از ابرهاى همراه با بادهاى توفانى حاصل مى‏ شود بوسیله بخار مولد و ابر بارنده تیرگى مى ‏گیرد و گوهر نابش ناباب مى‏ گردد و در آن کدورت بوجود مى ‏آید. آب باران با اینکه از آب هاى مطلوب است خیلى زود متعفن مى ‏شود، زیرا این آب بسیار لطیف است و تباه ‏کنندگان خاکى و هوائى در آن زود تاثیر مى‏ گذارند و تعفن در آن راه مى ‏یابد. اگر آب متعفن شود اخلاط را در بدن به عفونت دچار مى سازد و با سینه و صدا ناسازگار است. گروهى معتقدند تعفن سریع آب باران از آن است که باران زاده بخارى است که از رطوبت هاى گوناگون از زمین برمی خیزد و مجددا به زمین برمی گردد. اگر پندار آنان درست بود و منشاء باران همان بود که آنها مى ‏گویند آب باران جزو آبهاى نامطلوب بود و کسى آن را نمى‏ ستود. گفتار آنان درست نیست. علت تعفن سریع آب باران لطافت گوهر است و هر لطیف گوهرى براى تعفن آمادگى کامل دارد. اگر آب باران را بیدرنگ بجوشانند تعفن را کمتر پذیرا خواهد بود.اگر کسى موقعى بناچار آب باران متعفن را بنوشد و مواد ترش (حموضات) در پى آن بخورد زیانى بدو نمى‏ رسد.

آب چاه و قنات در مقایسه با آب سرچشمه نامطلوب بشمار مى‏ رود، چه این آب مدت ها در دل خاک زندانى بوده است، با خاکى‏ ها آمیخته است و مواد متعفن در آن وارد شده است. این آب بوسیله نیروى بازوى انسان و با بکار بردن فن و حیله به بیرون تراویده است. آبى نیست که داراى نیروى جهش و حرکت بطرف سطح زمین باشد. بدترین نوع این آبها آبى است که در لوله ‏هاى سربى جریانش داده ‏اند. سرب از نیروى آب مى‏ کاهد و غالبا سبب قرحه روده مى ‏شود.

آب نزیز (آب تراوشى غیر چشمه) بدتر از آب چاه است زیرا معمولا چاه‏ ها را لاروبى مى ‏کنند و جوشانى آن را تازه مى‏ گردانند و این آب در حرکت پایدار است و در مخزن خود زیاد راکد نیست و مدت زیادى در خلل و فرج زمین نمى‏ ماند. لیکن آب نزیز در خلل و فرج زمین ‏هاى گندیده زیاد مى‏ ماند و با حرکت آرام به سطح زمین مى ‏رسد. بیرون آورنده آن فقط انبوهى آب است و نیروى جریان‏ دهنده چشمه آن را خارج نکرده است. آب نزیز همیشه از زمین هاى متعفن منشاء مى‏ گیرد.

آب هاى برفى و یخى غلیظ هستند. آبهاى میان بیشه‏ هاى انبوه به ویژه آنهائى که با هوا تماس دارند نامطلوب و سنگین مى ‏باشند. این آبها که در زمستان بر اثر برف سرد م‏ی شوند موجد بلغم مى‏ گردند و در تابستان که بر اثر حرارت خورشید گرم و متعفن مى‏ شوند بیمارى مراره را بوجود مى ‏آورند. و از آنجا که آبهاى غلیظ هستند و آمیزه خاکى دارند ولطیف آنها تحلیل رفته است کسانى که آنها را مى‏ نوشند ممکن است به بیماری هاى طحال، تنگى مراق، متوقف گشتن احشاء و شکستگى یا سستى در دست و پا و کتف و گردن دچار گردند. کسى که این نوع آب را مى ‏نوشد اشتهاى غذا بر او چیره مى‏ شود، تشنگى زیاد روى مى ‏آورد، شکم وى بند مى ‏آید و بدشوارى تخلیه مبتلا مى ‏شود و چه بسا به بیمارى استسقاء نیز گرفتار مى‏ گردد، زیرا مواد آبکى در آنها محبوس مى ‏شود؛ حتى ممکن است به ذات الریه و لیز خوردن امعاء و طحال مبتلا شود و پاهاى او باریک و کبدش ناتوان گردد. این مبتلایان بسبب بیمارى طحال کمتر غذا را مى‏ پذیرند. شاید هم بر اثر این آبها، دیوانگى و بواسیر و شکم فروهشتگى و ورم ‏هاى نرم بویژه در موسم تابستان پیدا شود.

زنانى که این نوع آب را مى‏ خورند در حالت باردارى و زایمان درد زیاد مى‏ کشند و جنین‏ هاى باد کرده مى‏ زایند. باردارى دروغین در آنها زیاد دیده مى‏ شود.

خردسالان با مصرف این آب به ادرار بول و بزرگسالان به شکم‏ گندگى و دمل هاى ساق دچار مى‏ شوند و این دمل ها شفا نمى ‏یابند. در این اشخاص اشتها زیاد، اسهال دشوار و آنهم با درد و زخم احشاء همراه مى ‏باشد؛ تب چهارروزه (ربع) و در پیران تب سوزنده پیدا مى ‏شود زیرا پیران مزاج و شکم خشک دارند.

آب راکد از هر نوع که باشد براى معده نامساعد است. آبى که تازه از چشمه مى‏ جوشد مانند آب راکد است و تنها امتیازش نسبت به آن در این است که آب چشمه در یک‏جا زیاد نمى‏ ماند. آب چشمه تا موقعى که بجریان نیفتاده است حتما نوعى سنگینى دارد و ممکن است در آب تازه از چشمه آمده خاصیت قبض‏ کنندگى باشد. چنین آبى در درون بسیار زود گرم مى شود و براى اشخاص تب‏ دار و بیماران مراره ناسازگار است، لیکن در بیماری هائى که نیاز به بندآمدگى یا پخته گشتن مواد هست مطلوب مى ‏باشد.

آبى که با گوهر معدنى آمیخته است و یا بسترش معدنى است و آبى که در آن زالو وجود دارد بسیار نامطلوب است. در برخى از این آبها فوائدى نیز نهفته است: مثلا آبى که با گوهر معدنى آمیخته است و در آن گوهر آهن چیرگى دارد احشاء را تقویت مى ‏کند و بیمارى ذرب (اسهال با منشاء معدى) را متوقف مى‏ سازد؛ چنین آبى اشتها را برمی انگیزد. درباره این آب‏ها و عوامل همراه آنها بعدا سخن خواهیم گفت.

یخ و برف اگر پاکیزه باشند و با نیروى نامطلوب نیامیزند وقتى ذوب مى ‏شوند و یا آب را بوسیله آنها از بیرون سرد مى ‏گردانند و یا آنها را در آب مى‏ اندازند زیانى ندارند.

آب هاى برفى و یخى در هیچ مرحله ‏اى باهم تفاوت زیادى ندارند، لیکن از سایر آبها سنگین ‏ترند و براى درد اعصاب مناسب نیستند. آب برف نیز اگر جوشانده شود مطلوب‏مى‏ گردد. لیکن اگر یخ از آب نامطلوب باشد و یا برف بعد از نزول در زمین با نیروى بیگانه برخورد کند بهتر آن است که براى سرد کردن آب بوسیله آن، آب را از برخورد مستقیم با آن حفظ کرد. آبى که سردى آن معتدل است هرچند براى عصب زیان‏ آور است، براى تندرستان از هر آبى بهتر است و بیماران ورم احشاء باید از آن پرهیز کنند.آب سرد اشتهاانگیز است و معده را محکم مى ‏کند. آب گرم هضم را تباه و اشتها را کور مى ‏کند، تشنگى را بطور سریع رفع نمى ‏کند، ممکن است بیمارى استقساء و دق همراه داشته باشد و بدن را پژمردگى دهد. اگر آب ولرم باشد حالت تهوع مى ‏آورد، اگر گرم‏تر از ولرم باشد و ناشتا نوشیده شود، غالبا معده را شستشو مى ‏دهد و مزاج را صفا مى ‏بخشد، لیکن اصراف در شرب آن نامطلوب است و این آب نیروى معده را ناتوان مى ‏سازد.

آب بسیار گرم براى رفع قولنج و دفع بادها خوب است. این آب براى بیماران مصروع و مالیخولیا و سردرد و چشم ‏درد و کسانى که جوش‏ هائى در گلو دارند و بین دندان هایشان گوشت وجود دارد مطلوب مى ‏باشد. آب بسیار گرم همچنین براى کسانى که دمل در پشت گوش دارند و یا سرما خورده ‏اند و یا به قرحه حجاب گرفتارند و یا قلبشان در اطراف به انحلال گرائیده است مناسب و مفید است. آب بسیار گرم خون حیض و ادرار را روان مى‏ سازد و دردها را تسکین مى ‏بخشد.

آب شور لاغرکننده و خشک‏ کننده تن است و در نخستین مرحله نوشیدن بسبب وجود ماده زداینده (جلاء) که در آن است اسهال مى‏ آورد و سرانجام بسبب خشکى مزاجش حالت قبض بوجود مى‏ آورد. خون از آب شور تباه مى ‏گردد و خارش و جرب در پى دارد. آب کدرسنگ مثانه و سدد ایجاد مى‏ کند.

بهتر است کسى که آب شور نوشیده است ماده ‏ى دفع ‏کننده ادرار بخورد. کسانى که درد شکم دارند از آب کدر و سایر آبهاى سنگین بهره مى‏ برند، زیرا آب سنگین در شکم زیادمى‏ ماند و در سرازیر شدن درنگ مى‏ کند. پادزهر بیماری هاى ناشى از آب کدر چربى و شیرینى است.

آب نوشادردار چه نوشیده شود و چه در آن بنشینند و چه در آن توقف نمایند طبیعت را صفا مى ‏دهد.

آب زاج‏ دار براى زیاد شدن خون حیض و براى کسانى که خونشان با بصاق همراه است و براى سیلان بواسیر فایده دارد، لیکن براى کسانى که بدنشان آماده تب‏دارى است نامطلوب و تب‏انگیز است.

آب آهن دار عوارض طحال را مى ‏زداید و غریزه جنسى را تقویت مى کند.

آب مس ‏دار براى تباه‏ مزاجان خوب است.

اگر آبهاى گوناگون باهم بیامیزند و در آن خوب و بد ممزوج گردند، آنچه نیرومندتر است غالب مى‏ شود. ما در باب توصیه به مسافران چاره آبهاى تباه را شرح داده ‏ایم و در بحث ادویه مفرده، کنش و حالت و نیروى هریک از انواع آبها را ذکر خواهیم کرد. آنچه گفتیم در آنجا جستجو کن.