دستور چهارم:
خردسالان باید از نبیذ (نوشابه انگور و خرما) بپرهیزند، بویژه خردسالانى که گرم و ترمزاجند زیرا زیانى که از نبیذ پیدا مى شود پیدایش زرد آب در نوشنده آن است،که زود به تن آنها سرایت مى کند. نفع نبیذ که ریزش زردآب و یا ترى بخشیدن به مفاصل است براى خردسالان مورد نیاز نیست زیرا زهره آنها بحدى نمى رسد که احتیاج بدفع آن همراه ادرار موجود باشد و مفاصل آنها کارى به تر گردانیدن ندارد. باید کارى کرد که آب گواراى پاک را همیشه آرزو کنند.
دستور سوم:
وقتى کودک به شش سالگى رسید، باید او را به معلم و شخص ادبآموز سپرد و بتدریج به کسب تحصیلش واداشت. نباید او را بزور وادار کرد که یکدفعه کتاب را بگیرد و از خود دور نسازد. از شش سالگى به بعد شست وشو کاهش مى یابد و طفل قبل از غذا خوردن بیشتر بازى مى کند.
دستور دوم:
وقتى کودک از خواب بیدار شد، بهتر آنست که استحمام شود و بعد بمدت یک ساعت با اسباب بازى هایش و یا بمنظور بازى کردن تنها گذاشته شود، سپس کمى غذا بخورد و از آن به بعد زیادتر از پیش به بازى بپردازد، باز استحمام کند و غذا بخورد و تا حد ممکن نگذارند در وقت غذا خوردن آب بنوشد، زیرا آب غذاى خام را قبل از هضم شدن به درون مى راند.
دستور اول:
باید بسیار مراقب بود که در اوان انتقال کودک به مرحله خردسالى، اخلاق و رفتار وى پسندیده و معتدل گردد. براى این منظور نباید کارى کرد که کودک به خشم زیاد، ترس زیاد، اندوه و شب بیدارى زیاد برخورد کند و یا دچار شود. هرچه را طفل آرزو کرد باید زود برآورده شود و از هر چیز نفرت داشت از وى دور گردد. در این دستور دو نفع وجود دارد:
هرچند یکى از دو نوع عوامل احساس و درد، سوء مزاج مختلف است، لیکن هر سوء مزاجى که روى مى دهد از جنس مختلف نیست، بلکه سوء مزاجى که علتش گرمى ذاتى و یا سردى ذاتى یا خشکى عرضى باشد دردى دارد. در سوء مزاجى که از نمناکى پدید مى آید احساس درد در میان نیست، زیرا گرم و سرد دو کیفیت موثر و خشکى و ترى دو کیفیت متاثرند و از جنسى نیستند که جسمى بوسیله آنها بر جسم دیگر اثر بگذارد، بلکه جسمى از جسم دیگر بوسیله آنها تاثیر مى پذیرد. پس چرا خشکى روى آور موجب درد و آزار است؟ زیرا عاملى، آزاردهنده اى از جنس دیگرى را با خود مى آورد که عبارت از جدائى اندازى در پیوند (تفرق الاتصال) است. خشکى از آنجا که بسیار بند آورنده است ممکن است پیوستگى اندام را به گسستگى تبدیل نماید و از همین جدائى اندازى است که درد و آزار میزاید و بس.
لیکن راى جالینوس در این باره- اگر صائب باشد- بر این است که سبب ذاتى هر دردى فقط این جدائى افتادن ها در پیوندهاست و چیز دیگرى نیست. به عقیده وى درد ناشى از گرمى از آن است که گرمى جدائى انداز است؛ سردى از آن جهت آزار مى رساند که همواره جدائى پیوندها با آن همراه است، زیرا سردى از آنجا که غلظت و تراکم شدید ببار مى آورد اجزاء را جمع مى کند. بدیهى است اجزائى بجاى گرد آمدن کشیده مى شوند که از جائى که کشیده شده اند جدا گردند.
از آنجا که وجود دارد در بدن موجود یکى از حالات غیر طبیعى و عارضى است، ابتدا بطور کلى درباره عوامل درد سخن مى گوئیم:
مى گوئیم، درد احساس منفیات است و عوامل آن منحصرا دو نوع است: نوعى از آن مزاج را بطور آنى دگرگون مى سازد و آن انواع مختلف سوء مزاج است، و نوع دیگر پیوستگى را جدائى مى اندازد.
منظور از انواع سوء مزاج مختلف آن است که گوهر اندام خود داراى مزاجى است، وقتى مزاج بیگانه اى بر آن وارد مى شود که مخالف مزاج گوهرى است، اندام بوسیله این مزاج روى آور یا گرمتر از حالت قبلى مى گردد و یا به سوى سردى مى گراید. از این جهت نیروى احساس کننده، از این مهمان ناخوانده رنج مى بیند، چه وقتى دو ضد بهم مى رسند نتیجه نامطلوبى حاصل مى گردد.
پاشیدن آب بر صورت به خصوص اگر آن را با گلاب و سرکه بیامیزند براى کسانى که نیرویشان بر اثر کار زیاد و یا گرماى تب و یا غش کردن سست شده است بسیار مطلوب است. پاشیدن آب بر صورت اشتها را برمی انگیزد. لیکن براى کسانى که نزله و سردرد دارند مطلوب نیست.
اندودن بدن با زَیت (روغن زیتون) براى تن خسته و تب دارانى که تب درازمدت و سردى آور دارند و همچنین براى کسانى که در هنگام تب، عصب مفاصل شان درد مى کند و سرانجام براى بیماران ترنجیدگى و کزاز و حبس بول مطلوب است. باید زیت را در خارج از حمام گرم کنند. اگر در زیت مورد نظر روباه یا کفتار بپزند، همان طور که بعدا ذکر خواهیم کرد، براى بیماران درد مفاصل و نقرس بهترین علاج خواهد بود.
بهترین نوع ماسه براى جذب رطوبت از پوست، ماسه هاى گرم کرانه دریاست. در موقع استفاده از ماسه بدن را باید بوسیله آن پوشاند و یا ماسه را کم کم بر بدن پاشید. ماسه گرم از لحاظ فوائدش مانند آفتاب است و بطور کلى بدن را بیشتر از حد لازم مى خشکاند.
اگر گرماى آفتاب زیاد باشد و کسى که در برابر آفتاب قرار دارد در جنبش و مخصوصا جنبش سخت و دشوار مثلا در حال دوندگى و هروله کردن باشد، از فوائد زیر برخوردار خواهد بود:
در این وضع، مواد زائد شدیدا از بین مى روند، اندام باد کرده بعرق کردن وادار مى شود، آماس حاصل از زیادى گوشت به تحلیل مى رود، آماس استسقائى فرومیشیند، آفتاب خورى براى ربو مطلوب و براى انتصاب نفس (ارتوپنه) مفید است، سردرد مزمن را از بین مى برد و به مغزى که مزاجش سرد است نیرو مى بخشد.
